1. Khái niệm – Nguy hiểm của bệnh chai gai:

      – Chai gan là trường hợp khi những mô xơ trở nên “chằng chịt” hơn, biến những mô liên kết thành những “sẹo” lớn chạy ngang dọc, chia lá gan thành những u nhỏ. Các u nhỏ này là tập hợp của những tế bào gan còn sống sót, hoặc mới được tái sinh. Một khi gan đã bị chai, bệnh sẽ tiếp tục tăng trưởng một cách liên tục và không ngừng. Bệnh mỗi ngày một nặng hơn. Gan mỗi ngày một chai hơn.

      – Tùy theo vị trí của mô xơ và mô sẹo, chai gan sẽ đưa đến những hậu quả và biến chứng khác nhau với một số những  triệu chứng điển hình khác biệt.  Bệnh cứ thế tăng trưởng  ngày mỗi nhanh hơn, mỗi nhiều hơn. Tới lúc này, bệnh không thể phục hồi được nữa. Tuy vậy  gan vẫn tiếp tục tìm cách tự chữa trị bằng phương thức tái sinh và tăng trưởng những tế bào còn lại, cũng như thông mở những mạch máu mới. Nhưng điều này chỉ giúp bệnh nhân sống thêm đươc một thời gian ngắn ngủi nếu không được ghép gan.

2. Nguyên nhân gây ra bệnh chai gan:

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh chai gan.

      – Nguyên nhân gây ra chai gan nhiều nhất là do uống rượu. Bất kể là loại rượu nào nhưng nếu uống nhiều và uống trong một thời gian dài sẽ gây ra chai gan. Đối với những người đã có tiền sử viêm gan thì việc uống rượu sẽ càng làm cho nguy cơ gan bị chai nhanh hơn.

      – Viêm gan do virus, đặc biệt là viêm gan B và viêm gan C mạn tính. Virus viêm gan B và C khi vào cơ thể người bệnh sẽ gây tổn thương tế bào gan và dần dần làm cho gan bị chai. Cứ khoảng 5 người bị nhiễm virus viêm gan C thì có 1 người bị chai gan sau nhiều năm nhiễm bệnh.

      – Một số bệnh di truyền như bệnh làm chất đồng hoặc sắt tích tụ nhiều trong gan, bệnh thiếu alpha-l-antitrypsin  làm cho gan sản xuất ra một protein bất bình thường có thể làm tổn thương phổi và gây chai gan cho trẻ em và người lớn, các xáo trộn về tồn trữ glycogen làm cho glycogen không thể đươc tạo thành hay phóng thích khi cơ thể cần tới.

      – Phản ứng của thuốc men và tác dụng của độc tố trong môi trường cũng là nguyên nhân gây chai gan. Có những trường hợp hiếm hoi như methotrexate (thuốc chặn miễn dịch) và amiodarone (thuốc trị loạn nhịp tim) có thể gây chai gan. Tác dụng lâu dài của độc tố arsenic cũng có thể làm chai gan 

3. Triệu chứng – Ảnh hưởng của chai gan:

      – Khi xuất hiện chai gan, một số triệu chứng của xơ gan vẫn tồn tại, thể hiện: chán ăn, người gầy, sút cân rõ rệt, hay buồn nôn, mệt mỏi, không muốn làm bất cứ việc gì, vàng da, vàng mắt, ngứa (do ứ đọng sắc tố mật), nước tiểu màu sẫm…

      – Có thể biến chứng như chảy máu đường tiêu hóa hoặc chảy máu thực quản, biểu hiện đi ngoài phân đen, thậm chí nôn ra máu đen, đồng thời triệu chứng ngứa xuất hiện nhiều hơn, đôi khi ngứa toàn thân.

      – Lúc này, có thể xuất hiện cổ chướng, phù (thể hiện ở cổ chân, bàn chân). Hiện tượng phù ở bệnh chai gan là do chức năng của thận thay đổi làm ứ đọng muối và nước khắp cơ thể, đặc biệt là trong khoang phế mạc phổi gây khó thở.

      – Một số người bệnh có biểu hiện về thần kinh như trì trệ, chậm nhận biết, thậm chí thỉnh thoảng bị lú lẫn do gan, là cơ quan thanh lọc và loại trừ chất độc và các chất cặn bã. Khi gan bị chai, chất độc tăng dần trong máu làm tổn thương tổ chức não. Tế bào não bị tê liệt gây ra những triệu chứng như bần thần, buồn phiền, chán nản, mấy ngủ, chóng quên, không tập trung tư tưởng, hay cáu gắt vô cớ.

      – Thậm chí, do nhiễm độc thần kinh nên mất định hướng, không làm chủ được bản thân, phát ngôn không chuẩn mực, khó hiểu, chân tay run.

      – Khi bệnh trở nên nặng hơn, bệnh nhân lờ đờ, buồn ngủ, rối loạn trí nhớ… có thể gây tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

      – Một số trường hợp thường có đau bụng âm ỉ vùng hạ sườn phải, da mặt tái xám, xuất hiện nhiều hệ thống tuần hoàn bàng hệ (nhiều mạch máu nhỏ li ti như mạng nhện), đặc biệt là vùng ngực, liên sườn, bụng.

      – Bệnh chai gan cũng làm cho lách to ra và ảnh hưởng đến quá trình tạo máu.

      – Ngoài ra, bệnh còn làm ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan quan trọng khác như tuyến sinh dục (làm cho nam giới trở nên bất lực, nữ giới có hiện tượng kinh nguyệt thất thường), tuyến tụy tạng (theo thống kế, có khoảng 60% bệnh nhân chai gan sẽ không dung nạp đường glucose và hơn 20% mắc đái tháo đường. Vì thế, bệnh đái tháo đường ở người viêm gan trở nên nặng hơn khi gan đã chai).

      – Tuy vậy, có một số rất ít trường hợp tuy bị chai gan nặng nhưng bề ngoài vẫn sống một cách yên ổn và không có bất cứ triệu chứng nào đáng kể.

      – Để xác định chai gan có nhiều phương pháp khác nhau, nhưng sinh thiết gan để quan sát tế bào gan dưới kính hiển vi vẫn là một trong những phương pháp hữu hiệu và chính xác nhất. 

4. Điều trị bệnh chai gan:

      – Mặc dù tổn thương gây ra bởi chai gan không thể vãn hồi được, nhưng người ta có thể ngăn chăn không cho tổn thương lan rộng và giảm bớt các biến chứng. Việc điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra chai gan.

      – Người bệnh nên tuân thủ tuyệt đối liệu pháp điều trị của bác sĩ, có chế độ ăn uống phù hợp với bệnh (theo chỉ định của bác sĩ) , không uống rượu bia và giữ tinh thần lạc quan, thoải mái là những cách tốt nhất điều trị bệnh chai gan.

      – Người bệnh nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa gan để nhận được những lời khuyên tốt nhất, phòng ngừa các biến chứng xấu có thể xảy ra.

5. Phòng ngừa chai gan:

      – Khi bị viêm gan hay nghi ngờ viêm gan, với những triệu chứng như mệt mỏi, chán ăn, ăn không tiêu, đau tức vùng gan, vàng da, vàng mắt…, cần nhanh chóng đi khám để xác định chính xác bệnh và nguyên nhân gây bệnh. Trên cơ sở đó, bác sỹ sẽ có chỉ định điều trị, tư vấn về sức khỏe, ăn uống, chế độ sinh hoạt.

      – Tiêm vaccine viêm gan B là một biện pháp phòng ngừa tổn thương gan, xơ gan, chai gan.

      – Khi đã biết bị viêm gan mạn tính do virus viêm gan B, cần được kiểm tra chức năng gan, định lượng virus viêm gan B, siêu âm gan định kỳ, đặc biệt làm xét nghiệm alpha-feto-protein (một protein thường gặp trong ung thư gan). Xét nghiệm chức năng gan trong bệnh viêm gan mạn tính nhằm đánh giá men gan có tăng không, kết hợp thử test HBsAg và HBeAg, nếu có điều kiện thì định lượng virus viêm gan B (nếu HBsAg dương tính) để biết là viêm gan B mạn tính hay người lành mang virus viêm gan. Khi biết viêm gan B mạn tính cần được điều trị và tư vấn của bác sỹ, tốt nhất là bác sỹ chuyên khoa truyền nhiễm.

      – Tuyệt đối không uống nhiều rượu và liên tục nhất là các loại rượu tự pha chế, rượu tự nấu vì các loại rượu này còn rất nhiều độc tố có hại cho gan.

      – Những người sống trong vùng có sốt rét cần có biện pháp phòng bệnh để không bị muỗi đốt và tích cực diệt muỗi, loăng quăng bằng mọi biện pháp từ dân gian đến dùng hóa chất.