Bệnh cúm

1. Khái niệm:

           Là bệnh viêm nhiễm cấp tính đường hô hấp gây nên bởi virus cúm lây truyền nhanh, thường thành dịch.

2. Nguyên nhân:

           Có hai loại virus chính là virus cúm A và virus cúm B. Cả hai loại này có thể thay đổi để tạo ra các dòng mới, do đó bệnh nhân vẫn bị nhiễm lại. Các loại virus này gây ra các triệu chứng khởi đầu như lạnh run, sốt, nhức đầu, ho, đau đầu và mệt. Thông thường virus A gây suy nhược nhiều hơn loại B.

3. Triệu chứng:

–        Sau thời gian nung bệnh ngắn, khoảng một ngày, bệnh khởi phát rất đột ngột: sốt, rét run nhiều lần trong ngày, thân nhiệt tăng lên 39-400C ngay ngày đầu, kéo dài 3-5 ngày kèm theo là mệt mỏi, đau nhức toàn thân, đầu đau như búa bổ, đau các cơ xương khớp, chân tay rã rời, da khô nóng, mặt bừng bừng, mắt chói, chảy nước mắt, sổ mũi, ngạt mũi, đau rát họng, có khi ho tức ngực, khạc đờm hoặc chảy máu cam, miệng đắng, buồn nôn, táo bón. Sau đó nhiệt độ giảm dần, các triệu chứng toàn thân giảm dần trong 5-7 ngày. Một số bệnh nhân cao tuổi hay bị mệt nhược kéo dài, sự bình phục chậm.

–        Bệnh cúm ở trẻ em dưới 5 tuổi thường nhẹ, sốt như cảm lạnh. ở tré sơ sinh, biểu hiện: viêm tai, viễm chũm, viêm thanh quản cấp, có khi nhiễm độc thần kinh nặng nề.

–        Ngoài ra còn nhiều thể không rõ triệu chứng hoặc thể nhẹ, giống cảm lạnh: chỉ có hắt hơi, sổ mũi, ho, có thể gặp thể nặng, rất nặng do biến chứng hô hấp, tim mạch, thần kinh.

4. Xét nghiệm chẩn đoán

–        Xét nghiệm virut học: Phân lập virut từ dịch họng, dịch tỵ hầu, dịch phế quản hay đờm.

–        Xét nghiệm máu

5. Biến chứng nguy cơ:

–        Hô hấp là biến chứng chủ yếu và nặng nhất: viêm phổi tiên phát và thứ phát trong đó viêm phổi tiên phát là nặng nhất: nhiệt độ không giảm vào ngày 3-5 mà tiếp diễn, kèm khó thở, thở gấp, tím tái, khạc đờm có khi lẫn máu nhanh chóng dẫn đến suy hô hấp, suy tuần hoàn rồi tử vong nếu không điều trị.

–        Bệnh cúm còn đánh thức những bệnh tiềm tàng như viêm tai, viêm xoang, viêm nhiễm đường tiết niệu…

–        Bệnh cúm ở phụ nữ mang thai hay gây biến chứng phổi hoặc xảy thai. Nếu mắc trong 3 tháng đầu có thể gặp bệnh lý thai, nhất là về hệ thần kinh trung ương.

–        Bệnh cúm ác tính hiếm gặp nhưng tử vong cao, khởi đầu như cúm thường, rồi xuất hiện hội chứng suy hô hấp do phù phổi cấp tính gây tử vong do thiếu oxy máu không khắc phục được

  6. Cơ chế lây nhiễm:

           Bệnh lây truyền do ho hoặc chảy mũi bắn các giọt nước nhỏ chứa virus vào không khí. Dịch cúm thường xảy ra vào mùa mưa lạnh và lan nhanh. Trẻ em có tần suất mắc bệnh cao hơn người lớn.

7. Ðiều trị:

–        Chủ yếu là điều trị triệu chứng đối với thể không biến chứng: điều trị tại nhà, nghỉ ngơi, uống nhiều nước, dùng thức ăn lỏng ấm, bổ, đủ vitamin, giàu vitamin C

–        Thuốc: hạ sốt, súc miệng bằng nước muối, nhỏ mũi. Không dùng kháng sinh để dự phòng biến chứng bội nhiễm

8. Phòng lây nhiễm:

–        Khi chớm bệnh cúm, cần kịp thời triển khai các biện pháp phòng bệnh ngăn chặn dịch lan truyền

–        Khi phát hiện bệnh nhân, nên cách li tại nhà, cách li phân tán không tập trung

–        Khi tiếp xúc với bệnh nhân thì người lành, nhân viên y tế mang khẩu trang dày 4 lớp gạc, tránh tiếp xúc với người bệnh ở khoảng cách gần (dưới 1m).

–        Khi bệnh lan tràn thành dịch, cần tạm thời đóng cửa các trường học, không tổ chức các buổi tập trung đông người

–        Dùng các biện pháp dự phòng đặc hiệu: kháng virus, interferon, vacxin…

8. Phòng bệnh:

–        Đối với người lớn, người bị bệnh đường hô hấp hoặc tim mãn tính, người bị suy giảm hệ miễn dịch và các bệnh mãn tính khác cần có biện pháp ngăn ngừa cúm vào mùa mưa lạnh.

–        Bạn có thể phòng ngừa bằng cách tránh gió, ẩm ướt, uống nhiều vitamin C.

–        Biện pháp chủ yếu phòng ngừa bệnh cúm cho cộng đồng hiện tại là thuốc chủng ngừa với thành phần là Influenza bị bất hoạt.

–        Phòng ngừa bệnh cúm cho người lớn và trẻ em trên 6 tháng tuổi, đặc biệt cho người già và những người có bệnh tiềm tàng những bệnh mạn tính kể cả tiểu đường, suyển, thiếu máu, suy giảm miễn dịch.

–        Trẻ em trên 36 tháng và người lớn : 1 liều 0,5 ml

–        Trẻ em từ 6 đến 35 tháng : 1 liều 0,25 ml

–        Trẻ dưới 8 tuổi, tiêm 2 liều, mỗi liều phải cách nhau 1 tháng nếu trước đó trẻ chưa được tiêm ngừa bệnh cúm.

           Thuốc chủng nên cho sớm trong thời điểm trước khi dịch cúm dự kiến bộc phát và nên sử dụng hàng năm để duy trì miễn dịch.

9. Câu hỏi liên quan :

 Câu 1 : Dị ứng trứng gà, có thể cho bé chích ngừa cúm được không?

           – Trong quá trình sản xuất vaccine cúm, người ta phải dùng phôi trứng gà để nuôi cấy virus, vì vậy trong thành phần vaccine có protêin trứng gà.

           – Vấn đề dị ứng thực phẩm là rất thường gặp, mức độ dị ứng có thể từ nhẹ đến nặng

           Vì thế trước khi chủng ngừa vaccine cúm cần chúng ta cần xác định trẻ có dị ứng với trứng hay không và cách xác định đơn giản là cho bé ăn trứng gà và theo dõi. Dị ứng trứng gà thể hiện dưới các dạng đau bụng, nôn, đi ngoài…..

Trong cập nhật mới nhất về chích ngừa cúm ở trẻ dị ứng trứng thì:

           – Tỷ lệ tai biến  và mức độ tai biến do chích ngừa cúm không khác biệt giữa 02 nhóm trẻ có và không dị ứng trứng.

           – Khi trẻ bị phản ứng dị ứng với vaccine cúm thì không phải lòng trắng trứng là thành phần duy nhất, trẻ có thể dị ứng với 1 trong rất nhiều thành phần khác của vaccine như: Proteins còn sót lại, kháng sinh, chất bảo quản, chất ổn định, phức hợp bất hoạt virus, và latex .

           Tuy nhiên để an toàn trong chủng ngừa cúm, trẻ cũng nên được xác định lại xem có dị ứng hay không, nếu chắc chắn dị ứng với bị trứng gà thì sẽ theo hướng dẫn của bác sĩ, để có kế hoạch chủng ngừa an toàn và hiệu quả.

Câu 2: Chế độ ăn cho người bị cảm cúm?

Khi bị cúm người bệnh cần lưu ý chế độ ăn uống hợp lý bổ sung các chất:

VitaminC: Bổ sung nhiều vitamin C để ngăn chặn và xóa tan các triệu chứng cảm cúm.

           Vitamin C đóng vài trò trong việc gia tăng cơ chế miễn dịch của hệ hô hấp, song chưa có đủ bằng chứng để kết luận rằng uống vitamin C liều cao tốt cho tất cả mọi trường hợp.

           Thay vì uống vitamin C, hãy ăn nhiều các loại hoa quả và rau xanh giàu vitamin C ít nhất 5 lần/1 ngày. Hầu hết rau xanh và hoa quả tươi đều chứa vitamin C, nhưng kiwi, bông cải xanh, dâu tây, hoa lơ trắng, các loại quả họ cam vẫn nằm ở tốp đầu.

Kẽm: Kẽm là khoáng chất không thể thiếu đối với hệ miễn dịch, cản trở sự phát triển của các virus. Vì vậy, để bảo đảm lượng kẽm vừa đủ và thường xuyên, nên ăn các thực phẩm như thịt nạc, hải sản có vỏ (tôm, cua, ngao…), các sản phẩm từ sữa ít béo, đậu, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt.

Súp: Vài năm trước đây, những nhà nghiên cứu của Anh đã tìm hiểu súp gà – một món ăn vẫn được người xưa cho rằng có tác dụng giải cảm. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng bên cạnh khả năng cung cấp dinh dưỡng và nước, súp gà còn có khả năng kháng viêm.

Uống nước: Nước đặc biệt cần thiết để làm giảm triệu chứng cảm cúm, giúp mũi và họng không bị khô.

            Các triệu chứng như sốt nhẹ, ra mồ hôi, tiêu chảy hay nôn nửa làm cơ thể mất nước, vì thế trong những trường hợp này cần phải bổ sung nhiều nước hơn bình thường. Nước lọc, hoa quả, súp, trà thảo mộc đều là những lựa chọn tốt.

           Nên hạn chế các loại đồ uống chứa caffein và rượu bởi chúng chính là tác nhân gây khô cho cơ thể.

Các khoáng chất khác:

           Những khoáng chất được cho là có khả năng làm tăng miễn dịch là vitamin A, vitamin E, selen:

                       – Những loại thực phẩm giàu vitamin A hoặc beta carotene bao gồm trứng, sữa, các loại rau và hoa quả màu sắc như cà rốt, mơ…

                       – Các loại hạt, ngũ cốc, dầu thực vật và mầm lúa mỳ cung cấp vitamin

                       – Có thể hấp thụ selen từ hải sản, thịt gia cầm, thịt gia súc, bồ đào Brazil

           Cũng giống như vitamin C, cả 3 chất chống oxy hóa này đều có khả năng tấn công làm hạn chế những nguyên nhân ảnh hưởng xấu đến hệ miễn dịch.

Câu 3: Các bài thuốc dân gian trị cảm cúm:

Nước ép hồng lựu (nho Hy Lạp)

           Hồng lựu là loại quả mọng không những có tác dụng trị cảm cúm mà còn có tác dụng hiệu quả trong việc ngăn ngừa amidan sưng tấy. Hồng lựu rất giàu vitamin C (nhiều hơn gấp 4 – 5 lần lượng vitamin C trong cam quýt)

Canh gừng

           Uống một bát canh gừng cay, còn nóng hổi sẽ giúp người bệnh toát mồ hôi, đào thải các chất cặn bã ra khỏi cơ thể, nhanh chóng chấm dứt cơn cảm cúm khó chịu.

           Xắt gừng thành những miếng nhỏ, cho gừng đã xắt nhỏ vào đun sôi trong khoảng từ 5 – 10 phút theo tỷ lệ 4 muỗng gừng 1 cốc nước. Sau đó cho thêm chút đường đỏ (đường đỏ có tác dụng giữ ấm dạ dày), uống nhiều lần một ngày, đặc biệt nên uống trước khi đi ngủ.

           Ngoài ra còn xay nhỏ gừng tươi để đắp lên ngực hoặc lên trán người mắc cảm cúm có tác dụng làm giảm cảm giác khó chịu và giảm nhiệt độ cơ thể nếu sốt cao.

Rễ cây rau sam đắng

           Gốc rau sam đắng có tác dụng  trong việc trị đau họng, khàn giọng và cảm cúm.

Nước chanh mật ong

          Cách làm vô cùng đơn giản: Đun nước sôi ở nhiệt độ cao nhất tiếp đó cho nước cốt chanh vào tiếp tục đun sôi, cuối cùng cho thêm chút mật ong vào là có thể dùng được.

Bia gừng tươi

           Dùng gừng tươi trị cảm cúm là bài thuốc truyền thống của rất nhiều nước trên thế giới, Bỏ 2 muỗng mật ong, nước chanh và gừng tươi vào 1 cốc bia, tiếp tục cho thêm vài giọt dầu khuynh diệp vào cốc bia rồi từ từ uống. Loại nước uống này có tác dụng làm giảm cảm giác đầy bụng, khó chịu, ngạt mũi, đau họng