Bệnh sốt xuất huyết

1.  Triệu chứng :

1.1  Triệu chứng lâm sàng:

–   Đau đầu, đau mình

–   Sốt : sốt cao đột ngột, nhiệt độ 39-40oC, sốt kéo dài 2-7 ngày, sốt kèm các triệu chứng: mệt mỏi, chán ăn, đau bụng ở thượng vị hoặc hạ sườn phải, đôi khi nôn, gan to: ở trẻ em hay gặp hơn người lớn

+ Giai đoạn sớm của bệnh không thể phân biệt được với sốt dengue, biểu hiện rõ từ ngày thứ 2-5 của bệnh (giai đoạn hạ sốt).

–   Biểu hiện xuất huyết thường gặp (có thể xảy ra hoặc không) :

+ Xuất huyết dưới da với biểu hiện là vết bầm tím, xuất hiện ở nơi tiêm truyền, ban xuất huyết dạng chấm, rõ nhất là xuất huyết ở mặt trước 2 cẳng chân, mặt trong 2 cẳng tay, gan bàn tay, lòng bàn chân

+ Xuất huyết niêm mạc: chảy máu chân răng, chảy máu cam, rong kinh hoặc kinh nguyệt đến sớm…

+ Nếu nặng có thể có xuất huyết nội tạng, xuất huyết tiêu hóa với biểu hiện nôn ra máu, đại tiện phân đen, xuất huyết não,..

–   Có thể có triệu chứng gan to và đau vùng gan (đây là yếu tố tiên lượng nặng của bệnh).

–   Có thể gặp tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng bụng.

–   Hạ huyết áp .

–   Sock (sốc) là dấu hiệu nặng, thường xuất hiện từ ngày thứ 3-6 của bệnh, đặc biệt lúc người bệnh đang sốt cao chuyển sang hết sốt và có thể xảy ra kể cả khi không thấy rõ dấu hiệu xuất huyết.

*   Dấu hiệu của sock (sốc) gồm: Mệt li bì hoặc vật vã, Chân tay lạnh,tiểu ít, Có thể kèm theo ói hoặc đi cầu ra máu. Thời gian diễn ra Sock (sốc) thường ngắn từ 12 đến 24h nên đi viện

1.2 Triệu chứng cận lâm sàng :

–   Xét nghiệm;

+ Bạch cầu giảm.

+ Tiểu cầu giảm <100.000/mm3 (tiểu cầu càng giảm thì nguy cơ xuất huyết càng cao).

+ Thể tích khối hồng cầu (HCT) tăng >20% so với giá trị bình thường của bệnh nhân trước đó, hoặc HCT >45% nếu không biết giá trị bình thường bệnh nhân trước đó.

+ Xét nghiệm chức năng gan, thận, điện giải đồ, khí máu: đánh giá mức độ bệnh.

+ Xét nghiệm denger fever IgM; IgG: NS1 có thể chẩn đoán sớm sốt xuất huyết dengue từ ngày đầu tiên của sốt.

–   Chẩn đoán hình ảnh:

+ Siêu âm ổ bụng.

+ Chụp X quang tim phổi để đánh giá mức độ bệnh, tìm biến chứng tràn dịch ổ bụng và tràn dịch màng phổi.

2.   Điều trị :

–   Hiện nay chưa có  vaccin phòng bệnh Dengue và sốt xuất huyết có hội chứng thận đang trong giai đoạn nghiên cứu

–   Chẩn đoán dựa trên lâm sàng và xét nghiệm. Điều trị thường là làm giảm các triệu chứng (giảm đau và hạ sốt). Đa số các ca thường nhẹ và khỏi bệnh trong vòng vài ngày. Trường hợp nặng cần nhập viện và chăm sóc tích cực các biến chứng huyết áp thấp và chảy máu.

–   Đưa đi khám bệnh ngay. Nếu trường hợp nhẹ, có thể chăm sóc tại nhà như sau:

+ Cho trẻ nghỉ ngơi, tránh chạy nhảy.

+ Cho ăn nhẹ: cháo, súp, sữa…

+ Cho uống nhiều nước hơn bình thường, có thể dùng nước chín để nguội, nước Oresol (nước biển khô, cách pha: 1 gói pha vào 1 lít nước, uống 100-150ml nước/kg cân nặng/ngày), nước cam vắt, nước chanh đường…

+ Hạ sốt với thuốc Paracetamol, lau nước ấm khi sốt cao.

*    Lưu ý :

–   Ngoài Paracetamol, không cho bệnh nhân uống các loại thuốc khác, đặc biệt 2 loại là aspirin và Ibuprofen (vì gây thêm xuất huyết dạ dày dữ dội, nguy hiểm đến tính mạng.), không cắt lễ hay cạo gió, không quấn kín hoặc mặc áo nhiều khi đang sốt, không cữ ăn, không nhịn uống.

–   Tuyệt đối không tự ý truyền dịch tại nhà khi bị sốt xuất huyết vì có thể dẫn đến phù nề, suy hô hấp và nguy hiểm đến tính mạng

–   Theo dõi bệnh và mang ngay đến bệnh viện khi thấy có các dấu hiệu trở nặng bất ngờ:

+ Mệt nhiều hơn, vẻ âu lo bứt rứt, li bì hoặc vật vã

+ Tay chân lạnh, đau bụng nhiều hơn

+ Ói nhiều, da đổi màu bầm, môi tím lại.

3.   Dự phòng :

–   Không cho trẻ hoạt động dưới các nơi có môi trường tối tăm, ẩm thấp, ao tù nước đọng.

–   Nên buông màn khi ngủ cả ngày lẫn đêm để tránh muỗi

–   Dùng 1 số biện pháp diệt muỗi như: sử dụng bình xịt, thắp nhang muỗi, phun thuốc chống muỗi…

–  Đậy kín các nơi có nước như lu, vại… đây là nơi giúp muỗi có điều kiện sinh sản và phát triển

–  Phát quang bụi râm

–  Vệ sinh nơi ở sạch sẽ, thoáng mát

4.   Biến chứng :

  Nhức đầu nặng, sốt bát chợt, đau khớp, mất nước, chảy máu (xuất huyết), tiểu cầu thaaos,huyết áp thấp, ảnh hưởng thần kinh, phát ban,buồn nôn