Bệnh mề đay, nguyên nhân triệu chứng và cách điều trị

Là một bệnh gặp khá phổ biến ở cộng đồng. Bệnh xuất hiện quanh năm nhưng khi thời tiết chuyển mùa thường xuất hiện nhiều hơn và hay tái phát. 

1.     Khái niệm:

  Bệnh mề đay (MĐ) là tình trạng trên da nổi lên từng đám, không đều, màu hồng hoặc xanh trắng và rất ngứa. Bệnh thường xảy ra ở những người có cơ địa dị ứng và thời tiết lạnh (dị ứng thời tiết), nhất là lúc chuyển mùa từ nóng sang lạnh.

2.    Nguyên nhân:

– Thực phẩm, thức uống, gia vị: Thức ăn hay bị “đổ thừa” nhất là đồ biển như: sò, nghêu, cua, ghẹ, cá biển. Các loại sôcôla, sữa, bơ, phó mát. Nhóm thực vật là dưa gang, dưa tây, cà chua, trái dâu, kể cả hành, tỏi. Tuy nhiên, cần phải nhớ rằng thức ăn thông thường nhất, “lành nhất” cũng có thể gây bệnh.

– Các chất phụ gia: Cũng là yếu tố quan trọng. Chúng có thể là chất tự nhiên như các loại men, con giấm hoặc chất hóa học dùng để bảo quản và nhuộm màu thực phẩm. 

-Thuốc men: Có rất nhiều thứ thuốc có thể gây dị ứng và nổi MÐ. Ðáng kể nhất là Penicilline rồi đến Aspirine, Sulfamides; các loại thuốc ngủ, thuốc an thần, thuốc trị đau nhức xương khớp, thuốc ngừa thai và còn nhiều loại khác. 

– Nhiễm trùng: Các ổ nhiễm trùng, nhiễm nấm tiềm tàng thường gây bệnh MÐ mãn tính như viêm xoang, sâu răng, nhiễm trùng đường tiểu, đường hô hấp trên như viêm mũi – họng. 

– Các loại bụi nhà, bụi phấn hoa, bụi lông thú và các loại ky sinh trùng cũng thường là nguyên nhân của MÐ mãn tính. 

– Các yếu tố xúc cảm, thay đổi nhiệt độ, áp lực cọ xát do quần áo chật bó cũng có thể làm nổi MÐ.

* Phát hiện nguyên nhân

Vì có quá nhiều nguyên nhân gây bệnh, người bệnh cần phải thật chú y mới hy vọng giúp thầy thuốc tìm ra nguyên nhân chính gây bệnh để trị tận gốc. Khi có triệu chứng phù môi, sưng mặt hoặc khó thở phải đến cơ quan y tế sớm để được cấp cứu nếu cần. Sau đây là cách phát hiện nguyên nhân trong thực phẩm ở người bị MÐ mãn tính lẫn cấp tính, bằng chế độ ăn loại trừ: Bắt đầu ăn trong 3 tuần chỉ gồm các loại không có chất dị ứng như gạo, khoai tây, cà rốt, các loại đậu, bí, bầu, thịt trừu, thịt bò, cữ rượu. Có thể uống trà, cà phê nhưng không có sữa. Nếu MÐ không xuất hiện thì ta bắt đầu ăn thêm từng món nghi ngờ. Ăn đến món nào thấy MÐ nổi lên thì đó là nguyên nhân gây bệnh phải tránh sau này và cứ như thế tiếp tục.

3. Triệu chứng:

* Thường có 2 loại: cấp tính và mạn tính – 

Cấp tính

:  + Thường xảy ra đột ngột và xuất hiện và xuất hiện trên bất kỳ trên vùng da nào, niêm mạc nào của cơ thể.  + Đầu tiên xuất hiện các nốt sần có màu hồng hoặc đỏ, phù nề, ngứa làm cho người bệnh rất khó chịu, đặc biệt là trẻ nhỏ nên người bệnh phải gãi nhiều. Ngứa rất dữ dội, càng gãi càng ngứa, thậm chí gãi chảy máu vẫn không đỡ ngứa. Nổt sần, ngứa có khi chỉ ở một vùng da nào đó trên cơ thể,có khi cả đám rộng nhưng có khi chỉ rải rác. Nốt sẩn, ngứa kéo dài vài ba phút đến vài ba giờ rồi lặn nhưng cũng có trường hợp mề đay kéo dài cả tuần không tự khỏi. Một số trường hợp bệnh nặng, ngoài sự biểu hiện ở da chúng còn có thể xuất hiện ở niêm mạc đường tiêu hóa gây đau quặn bụng, nôn, ỉa chảy.- 

Mạn tính

:  + Thường xảy ra kế tiếp nhau nhiều lần trong tuần, trong tháng hoặc trong năm, đôi khi cách quãng nhưng đôi khi xảy ra liên tiếp trong nhiều ngày, + Biểu hiện: có khi chỉ một số nốt mẩn ngứa tạo thành một mảng hoặc nhiều mảng trên các vùng da khác nhau có hinh loang lổ giống như da hổ (hiện tượng vằn da hổ). Gặp nhiều ở các dạng khác nhau như dạng thành vòng, dạng thành vạch, dạng xuất huyết, dạng mụn nước,  + Điều đặc biệt là xuất hiện dạng phù Quincke (sưng mặt, mí mắt, môi, bộ phận sinh dục ngoài). Phù Quincke xảy ra đột ngột và kéo dài vài giờ

4.    Biến chứng:

Nếu không điều trị dứt điểm có thể gãi nhiều làm nhiễm trùng da gây lở loét, sau khi khỏi bệnh thường để lại sẹo. Trong một số trường hợp đặc biệt bệnh có thể gây nguy hiểm cho tính mạng. Bởi vì, bệnh cũng có thể xảy ra ở tổ chức não gây phù não hoặc xảy ra ở đường hô hấp như thanh – khí quản gây phù nề, khó thở gấp cấp tính rất nguy  hiểm đến tính mạng

 5.     Điều trị và phòng ngừa

Có thể gặp ở mọi lứa tuổi, không phân biệt giới tính, vùng, miền. Vì vậy, khi nghi ngờ bị bệnh mề đay nên đi khám bệnh càng sớm càng tốt để được xác định, điều trị và đề phòng biến chứng xảy ra, tốt nhất là khám bệnh chuyên khoa dị ứng – miễn dịch hoặc chuyên khoa da liễu. Nếu xác định được nguyên nhân, việc chỉ định điều trị sẽ thích hợp, đồng thời sẽ được điều trị triệu chứng và phòng tái phát cũng thuận lợi hơn rất nhiều. Từ ngày phát minh ra thuốc kháng histamin tổng hợp, việc điều trị các bệnh dị ứng, đặc biệt là bệnh mề đaycó hiệu nghiệm hơn rất nhiều. Tuy vậy, thuốc kháng histamin có nhiều tác dụng phụ, người bệnh không nên tự mua thuốc để điều trị hoặc nghe theo sự mời mọc của người bán thuốc không có chuyên môn y học sẽ nguy hiểm cho ngươi dùng. Người bệnh cần điều trị đúng theo quy định của bác sĩ để bệnh chóng khỏi. 

* Phòng bệnh

 – Đối với nổi mề đay do lạnh, luôn chú ý mặc ấm, hạn chế tối đa tiếp xúc với môi trường lạnh.

 – Nếu do ăn uống nổi mề đay thì không nên ăn những thức ăn đó (như thịt gà, cá chép, tôm, cua…).

 – Phụ nữ khi sử dụng mỹ phẩm phải thận trọng, lựa chọn những loại mỹ phẩn thích hợp với loại da của mình.

 – Khi tiếp xúc với môi trường có nhiều chất độc hại phải đeo khẩu trang và mặc quần áo bảo hộ lao động. – Cần giữ gìn vệ sinh cơ thể sạch sẽ, hạn chế sự xâm nhập của các loại ký sinh trùng như bọ chét, chấy rận.

 – Đặc biệt khi sử dụng các loại thuốc đông – tây y mà không được hướng dẫn của bác sỹ, không chỉ gây ra chứng mề đay mà còn có thể bị ngộ độc thuốc.

 6.    Hỏi đáp:

Câu hỏi: Có thai nhưng lại bị nổi mề đay vào ban đêm, có ảnh hưởng đến em bé không ạ?

Trả lời:

 Nổi mề đay là một bệnh ngoài da, thường gặp ở trẻ em và cả người lớn, bệnh khởi phát và kéo dài từ vài phút đến vài giờ rồi tự mất đi, nhưng hôm sau lại tái phát, nhất là vào ban đêm.

 Tùy theo dạng mề đay biểu hiện mà triệu chứng của người bệnh nặng nhẹ khác nhau, nếu nổi mề đay dạng cấp tính có biểu hiện sốt cao kèm nôn ói, khó thở, đau quặn bụng… thì rất nguy hiểm cho tính mạng.

 Đối với phụ nữ có thai bị nổi mề đay nhiều khi rất khó xác định được nguyên nhân gây bệnh, bạn nên chú ý đến các thức ăn, nước uống có thể gây dị ứng, loại bỏ các yếu tố gây dị ứng như (khói, bụi, thuốc lá, thú nhồi bông, môi trường, các loại ký sinh trùng…).

 Trường hợp nổi mề đay nhẹ thường không ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi và bệnh thường tự khỏi sau khi sinh, nhưng cũng có trường hợp nguy hiểm.

 Do bạn đang có thai nên việc điều trị cũng sẽ khó khăn và phải thận trọng hơn (trong 3 tháng đầu thai kỳ), nếu dùng thuốc không đúng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi. Tốt nhất, bạn nên đến BV Da liễu để khám và được tư vấn cụ thể.

Câu hỏi: Da mẩn ngứa khi ra nắng, có phải là bệnh mề đay cơ địa?

Trả lời:

 Mỗi lần tiếp xúc với ánh nắng, những vùng da tiếp xúc trực tiếp sẽ nổi sẩn ngứa nhiều hơn, đó là căn bệnh mề đay cơ địa do tiếp xúc. Mề đay là một phản ứng viêm của da, có cơ chế phức tạp, trong đó có sự can thiệp của chất trung gian hóa học chính là histamin.

 Mề đay của bạn là dạng cấp tính xảy ra đột ngột khi tiếp xúc với ánh nắng, xuất hiện ở bất kỳ vùng da nào của cơ thể có tiếp xúc, biểu hiện các nốt sẩn đỏ, phù nề như vết muỗi đốt, càng gãi càng ngứa, khi không tiếp xúc nữa thì nốt này tự lặn đi.

 Có nhiều nguyên nhân gây nổi mề đay: thời tiết lạnh, nóng, tiếp xúc với những chất lạ qua da, qua đường hô hấp, ăn uống (tôm, cua, gà, thịt bò…), thuốc, mỹ phẩm, côn trùng, ký sinh trùng, do ảnh hưởng yếu tố gia đình, một số trường hợp không rõ nguyên nhân, nhưng của bạn có nguyên nhân rõ ràng là do tiếp xúc ánh nắng mặt trời.

 Điều trị chủ yếu là loại bỏ nguyên nhân gây bệnh, tránh các yếu tố gây dị ứng, nên trước hết cháu phải hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc có tiếp xúc phải che chắn cẩn thận. Bệnh không có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu là điều trị triệu chứng.

 Thuốc chống dị ứng chỉ có tác dụng tạm thời, không chữa trị được triệt để. Vì vậy, điều trị chủ yếu là phải tự phòng bệnh.