Cách chữa trị cho người bị bỏng lạnh

1. Đại cương :

Bỏng lạnh là khi da tiếp xúc với nhiệt độ dưới 00 C bị mất cảm giác.

Bỏng lạnh giai đoạn sớm :

Da thay đổi từ đỏ sang trắng và nhợt nhạt, tê cóng

Bỏng lạnh giai đoạn muộn :

Da lốm đốm và sưng tấy, chuyển thành màu vàng, xanh tím, hoại tử.

2. Bốn giai đoạn sinh bệnh học :

Lạnh :

Co giãn mạch – Lạnh ngoại vi.

Đông tổ chức ngoại bào (-2 0 C) – Trắng.

Đông mạch, lắng hồng cầu – Đau buốt, cứng.

Rã đông và ấm trở lại.

Tan đá – Đỏ tím.

Tế bào mất nước, Phù nề – đau nhói.

Mạch tổn thương, phù nề – Hình thành mụn nước.

Mạch mất  trương lực, giãn mạch – Hình thành mụn nước.

Yếu tố viêm làm kết tụ TC, BC, huyết khối.

Tổn thương lan rộng :

Tăng Thromboxane A2 – Bọng nước.

Tăng kết tụ TC, BC quanh tổ chức, tổn thương mạch nặng.

Thoái triển :

Biểu mô hóa tổ chức, sấy khô, tổ chức teo, héo – Lành hoặc hoại tử.

Co mạch có thể kéo dài.

3. Các yếu tố ảnh hưởng :

Thời tiết lạnh.

Nhiệt độ vùng tiếp xúc, thời gian tiếp xúc.

Chủng tộc và địa lý (da màu bị nặng hơn)

Mệt mỏi, dinh dưỡng kém ( dưới 3000 – 4000 kcal), hoạt động quá nhiều hoặc quá ít, sử dụng rượu, thuốc, thuốc lá.

4. Các cấp độ :

a. Bỏng lạnh ban đầu (Frostnip) – độ 1.

Triệu chứng :

Má, dái tai, ngón tay, ngón chân màu trắng bợt, lớp nông của da cứng như cao su, lớp sâu mềm mại, cảm giác tê cóng, lạnh buốt.

Khi lành : giống như bỏng nóng độ 1.

Nguy cơ :

Bỏng lớp trên cùng, da mất màu nhẹ.

Phù  nề nhẹ, lành trong khoảng 1 tuần.

Điều trị :

Nhẹ nhàng thổi hơi nóng hoặc áp vào vùng ấm của cơ thể.

Không cọ sát dễ gây tổn thương tổ chức.

b. Bỏng lạnh nông ( Superficial Frostbite ) – độ 2.

Triệu chứng :

Da trắng, lốm đốm xám, bề mặt cứng, dưới sâu vẫn mềm mại.

Có mụn nước trong 24 – 36 h, tổn thương thượng bì và trung bì giống bỏng nóng độ 2.

Nguy cơ :

Da bị tổn thương nhiều lớp, da có màu lốm đốm, sưng tấy.

Phù nề nhiều, xuất hiện bọng nước, lành trong 3 tuần ( có thể cần điều trị )

Điều trị :

Làm ấm nhanh bằng cách ngâm tay vào nước ấm(380 C – 420 C )

Không nên làm ấm bằng nhiệt độ quá nóng.

Làm ấm là biện pháp điều trị chủ yếu.

c. Bỏng lạnh sâu ( Deep Frostbite ) – độ 3.

Triệu chứng :

Tổn thương mất cảm giác, tê cứng, có thể xuất hiện mụn nước sau 12 – 30h.

Sờ cảm giác cứng sâu, nổi da gà, tổn thương lan rộng đến phần cơ.

Trong các trường hợp nặng, da có màu như sáp, màu trắng, vàng xám, hoặc xanh xám.

Nguy cơ :

Da bị tổn thương nhiều lớp, da mất màu nặng, có các màu chấm đỏ.

Có thể hoại tử, nếu không kịp thời điều trị thường gây hoại tử.

Điều trị :

Nhanh chóng làm ấm bằng nước ấm (380 C – 420 C), ngăn bị lạnh trở lại.

Bảo vệ tổ chức đang tan đông khỏi chấn thương.

Làm khô nhẹ nhàng vùng chi , tránh cọ sát.

Lót gạc giữa các ngón tay, ngón chân để giữ cho vùng da tổn thương khô.

Không được thắt chặt phần chi tổn thương.

Để vùng tổn thương nghỉ ngơi.

Giữ bọng nước không bị vỡ, dùng gạc vô khuẩn để ngăn mất dịch.

Giữ vệ sinh, tránh nhiễm khuẩn.

Nâng cao chi, giảm phù nề.

Tránh nhiệt độ nóng và khô ( đèn chiếu, đệm nhiệt …) để làm rã đông vùng tổn thương.

Tránh rượu, nicotine và các thuốc làm ảnh hưởng đến lưu lượng máu chảy.