Nóng trong người

1. Định nghĩa
Nóng trong người tưởng chừng là hiện tượng bình thường nhưng có những tác hại không lường, nếu không có phương cách giải quyết hiệu quả. Hầu hết chúng ta, ai cũng một lần bị bệnh nóng trong, mà theo Đông y nguyên nhân là do tâm bị nhiệt. Nguyên nhân sâu xa hơn là chức năng tiêu độc của gan và chức năng bài tiết của thận suy giảm.

2.Nguyên nhân
Chức năng tiêu độc của gan là một trong những chức năng quan trọng để chuyển hoá thức ăn. Khi ta ăn các chất đạm, béo, đường (có nguồn gốc động vật, thực vật)… bộ máy tiêu hóa của chúng ta phân hủy các chất đó thành các axit amin cơ bản rồi tổng hợp chúng lại thành các chất để duy trì hoạt động của cơ thể. Quá trình đó sinh ra các chất độc nên gan phải chuyển hóa các chất độc thành dạng vô hại và đẩy ra khỏi cơ thể theo 3 cách: Đại tiện, tiểu tiện và mồ hôi.
Chức năng gan kém sẽ kéo theo thận phải làm việc nhiều hơn bình thường để bài tiết ra khỏi cơ thể. Khi cả chức năng tiêu độc và bài tiết của hai bộ phận này suy yếu cộng với sức khoẻ giảm sút, cơ thể dễ dàng bị phong (gió), nhiệt (nóng), thấp (ứ nước) sẽ gây ra trứng cá, mụn nhọt, mề đay, u bã đậu, lở ngứa, dị ứng…
Ngoài ra bệnh nóng trong còn do rất nhiều yếu tố: Sử dụng nhiều loại thuốc trong giai đoạn điều trị bệnh; uống nhiều bia rượu, hút nhiều thuốc lá; ăn uống không điều độ, ăn nhiều thức ăn cay, nóng, chất béo, chất đạm, thực phẩm quá ngọt là các chất quá nhiều năng lượng; làm việc trong môi trường ô nhiễm và thời tiết nóng bức làm các tế bào hô hấp mạnh hơn nên sinh nhiệt trong người…

3 Các thói quen làm nóng trong người

3.1. Thức khuya thường xuyên
Các nhà khoa học Mỹ tại Học viện Boston đã nghiên cứu và chỉ ra rằng thức khuya nhiều dẫn đến thiếu ngủ, mất đi sự tập trung và giảm thiểu trí nhớ trong công việc cũng như học tập. Sự phát triển của internet, công nghệ, máy tính bảng, các trò chơi điện tử và mng xã hội đang làm con người ngày càng thức khuya hơn và ngủ dậy trễ hơn. Việc này kéo dài thường xuyên cũng khiến cơ thể mệt mỏi, sinh nhiệt từ bên trong và làm sức khỏe suy giảm.

3.2. Đồ ăn nhiều dầu mỡ và gia vị
Đồ ăn nhiều dầu mỡ và gia vị có thể giúp bạn cảm thấy ngon miệng nhưng tác hại của nó thì rất lớn vì nó cung cấp nhiều năng lượng cho cơ thể, dễ dẫn đến tình trạng béo phì, là yếu tố dẫn đến nguy cơ của một số bệnh mãn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa mạch máu, ung thư…. Các loại thức ăn nhiều gia vị không chỉ làm cho mọi người có cảm giác khó chịu mà còn có thể gây ảnh hưởng đến tiêu hóa và các bệnh đường tiết niệu. Do đó, trong chế độ ăn uống mùa nóng hãy hạn chế các thức ăn nhiều gia vị.

3.3. Uống rượu bia 
Theo khảo sát của Hội Gan Mật Việt Nam, trên 30% số người uống rượu bia thường xuyên bị gan nhiễm mỡ, có nguy cơ mắc viêm gan nặng và tử vong. Uống rượu bia nhiều không chỉ khiến chức năng gan bị tổn thương, gây ra nóng trong người, tình trạng háo nước và tổn hại về sức khỏe, tinh thần rất lớn mà còn có thể gây nên nhiều hậu quả khác như tai nạn giao thông, không kiểm soát được hành vi.

3.4. Hút thuốc lá
Hẳn tác hại của thuốc lá giờ đây ai cũng biết nhưng cũng cần phải nhắc lại vì rất nhiều người vẫn không thể từ bỏ thói quen này. Trong khói thuốc lá có hơn 4000 hóa chất trong đó có hơn 200 loại có hại cho sức khoẻ, bao gồm chất gây nghiện, các chất gây độc và 43 loại được biết là nguyên nhân gây ung thư. Hút thuốc làm tăng tỷ lệ tử vong từ 30 đến 80%, chủ yếu là do các bệnh ung thư (ung thư phổi), bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, các bệnh tim gây suy thoái giống nòi do làm giảm khả năng sinh sản ở cả nam và nữ. 

3.5. Dùng thức uống có chất kích thích
Các loại cà phê, trà đặc nếu uống với lượng vừa phải thì có thể giúp cho sức khỏe và tinh thần thêm hưng phấn nhưng nếu dùng với tần suất và số lượng nhiều thì có thể gây ra nóng trong người, cơ thể mất ngủ, tim đập nhanh, nổi mụn nhọt… Việc lạm dụng các thức uống có chất kích thích cũng khiến các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là hệ thần kinh có thể bị tổn thương và về lâu dài có thể sinh ra nhiều bệnh tật.

3.6. Lạm dụng thuốc tây
Các loại thuốc tây, đặc biệt là các loại kháng sinh đều được bào chế từ các loại hóa chất hoặc chiết xuất từ các loại độc tố của vi khuẩn để giúp cơ thể tăng sức đề kháng và bảo vệ sức khỏe. Nhưng nếu dùng thường xuyên để điều trị hoặc lạm dụng các loại thuốc thì cũng có thể gây ra các triệu chứng nhiệt miệng, nổi mẩn ngứa, bức bối trong cơ thể. Vì vậy, cần dùng đúng liều theo chỉ định của bác sĩ và không tự mua tự uống khi không biết rõ bệnh của mình.

3.7. Suy nghĩ bi quan
Các nhà tâm lý học đã khẳng định rằng không chỉ những tác động từ môi trường bên ngoài khiến cơ thể bị “nóng” mà ngay cả suy nghĩ, nếu chúng ta không suy nghĩ tích cực về cuộc sống và bản thân thì cũng ảnh hưởng đến vấn đề này. Các chuyên gia khuyên đừng nhìn mọi thứ dưới lăng kính tiêu cực vì điều này sẽ làm bạn cảm thấy không còn nghị lực để phấn đấu, tinh thần luôn ở trạng thái uể oải, thiếu sức sống, có thể gây ức chế về tâm lý và nảy sinh tâm trạng cáu gắt, bực bội. 

3.8. Lười vận động
Để có cuộc sống khỏe mạnh, dẻo dai, luyện tập thể dục thể thao luôn là điều quan trọng nhất. Cuộc sống bận rộn, công việc nhiều áp lực khiến bạn luôn viện cớ rằng tôi không có thời gian cho những thứ “xa xỉ” như vậy. Hãy thử dành chỉ 30 phút một ngày, vào buổi sáng sớm và tập bằng những bài tập thể thao nhẹ nhàng, tập hít thở sâu và hòa mình vào nắng sớm trong lành. Bạn sẽ cảm thấy sự “nóng” dường như tan biến và một ngày năng động đang chào đón bạn.

3.9. Nóng giận vô cớ

Nóng giận là trạng thái mất bình tĩnh do bực bội khó chịu gây nên và thường khiến chúng ta phải đưa ra những phản ứng mạnh. Đôi khi, chúng ta thường hay có những cơn giận dữ vô cớ bởi những điều nhỏ nhặt không đáng có và đó cũng là nguyên nhân làm tổn thương nhiều mối quan hệ. Để kiểm soát điều này, mỗi khi bước vào tình trạng căng thẳng, bạn thử nghĩ xem điều mà bạn đang giận dữ có đáng không? Lời khuyên ở đây là nên bình tĩnh trước mọi tình huống và giải quyết mâu thuẫn một cách ôn hoà.

4. Đặc điểm
Nhiệt độc tích tụ lâu ngày làm suy yếu hệ miễn dịch trong cơ thể, làm dễ bị nhiễm khuẩn, nhiễm trùng, nhất là nhiễm trùng đường tiết niệu, sinh dục, tiêu hóa.
Nhiệt độc lâu ngày còn có nguy cơ thâm nhập phần huyết (gây chứng huyết nhiệt) có thể dẫn đến sốt cao, xuất huyết dưới da, chảy máu cam, rối loạn thành mạch…
Thiếu tân dịch, mất nước quá nhiều còn có thể dẫn đến tiểu ít, rối loạn chất điện giải, urê huyết cao gây co giật, hôn mê, nặng nhất là nhiễm độc thần kinh có thể gây tử vong.

5. Điều trị trong – ngoài
Nóng trong người biểu hiện cả bên ngoài lẫn bên trong, do đó để giảm hiệu quả hiện tượng nóng trong người, người bệnh vừa phải sử dụng một số loại thuốc bên ngoài và kết hợp với các loại thuốc uống mới mong đạt hiệu quả cao. Một số thảo dược trong Đông y có vị đắng, tính mát (hoặc hàn) tác dụng thanh nhiệt, chống khô khát trong người, nhuận tràng, giải độc, mát gan như kim ngân, sài đất, cỏ mực, cúc hoa, sắn dây, huyền sâm, sinh địa, rau má, cỏ tranh, mã đề, râu bắp, râu mèo, rong biển… thường được sử dụng rất hiệu quả.
Ngoài ra, chúng ta cần có chế độ ăn uống thích hợp, tránh thừa dinh dưỡng và các chất gây dị ứng để hạn chế tối đa việc phát sinh chất độc và tránh xa chất kích thích thần kinh như: Rượu bia, thuốc lá, cà phê…
Ngoài ra, việc bổ sung một số loại thức ăn mát, luộc, hầm như: Canh khổ qua, bí đao, bí đỏ, bầu, diếp cá, rau ngót, mã đề, rau má, rau đay, mồng tơi… và các loại hoa quả dưa hấu, dưa gang, cam, bưởi, thanh long… sẽ giúp bạn nhanh chóng có một cơ thể khỏe mạnh và làn da đầy sức sống.
Bên cạnh đó, chúng ta cần thường xuyên tập thể dục dưỡng sinh, đi bộ và chạy để ra nhiều mồ hôi. Việc tập thể dục rất quan trọng vì các loại thuốc tiêu độc đều không thể tiêu hết độc. Tập thể dục vừa đẩy độc tố ra khỏi cơ thể vừa tăng cường chức năng toàn thân, tăng cường thể lực.
Yếu tố tinh thần hết sức quan trọng, chúng ta cần phải giữ tâm trạng thoải mái, tránh stress, ức chế lâu dài và hoạt động tình dục hợp lý để nhanh chóng phục hồi sức khỏe.