Rối loạn tiêu hóa ở trẻ em

1. Nguyên nhân chủ yếu gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ

           Hệ vi sinh sinh lý bị mất cân bằng (do dùng kháng sinh, do chế độ ăn uống sinh hoạt không hợp lý,…), chưa hoàn chỉnh hoặc hoạt động không bình thường, sẽ dẫn tới rối loạn tiêu hóa: Thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn (phân sống, rối loạn hấp thu dinh dưỡng…), loạn khuẩn đường tiêu hóa (tiêu chảy, táo bón…), tạo cơ hội cho một số loại vi khuẩn gây bệnh nguy hiểm phát triển (tả, lỵ…). Nếu sự mất cân bằng này kéo dài sẽ gây bệnh viêm đại tràng mãn tính, rối loạn tiêu hóa, dẫn đến suy dinh dưỡng, giảm miễn dịch ở trẻ .

           Căn bệnh này rất nguy hiểm vì đối tượng dễ mắc phải nhất là trẻ em, đặc biệt là các bé đang ở độ tuổi ăn dặm. Khi còn nằm trong bụng mẹ, bé được sống trong môi trường vô trùng, được bảo vệ cẩn thận. Lúc ra đời, hệ miễn dịch của bé còn rất non yếu, các vi khuẩn gây bệnh dễ dàng xâm nhập.

           Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, không còn chỉ ăn sữa nữa, hệ vi sinh của trẻ chưa hoàn thiện, dễ dẫn đến tình trạng suy giảm chức năng tiêu hoá, thức ăn không được tiêu hoá hoàn toàn (cơ thể khó hấp thu dinh dưỡng, phân sống…) khiến các vi khuẩn gây bệnh phát triển. Khi nhiễm khuẩn, trẻ thường lười ăn, hay nôn, tiêu chảy, táo bón… Qua thời gian ngắn, trẻ sẽ bị suy dinh dưỡng. Khi cơ thể trẻ yếu thì các vi khuẩn có hại này làm bệnh càng trầm trọng hơn.

           Bệnh này còn dễ gặp phải ở những trẻ dùng thuốc kháng sinh trong thời gian dài. Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn có hại mà còn diệt luôn cả vi khuẩn có lợi. Lợi dụng thời điểm đó, các vi khuẩn có hại xâm nhập và phát triển mạnh hơn, gây mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột (còn gọi là ” loạn khuẩn ruột” ), dẫn đến rối loạn tiêu hoá.

           Hoặc khi trẻ phải chịu một chế độ ăn uống không hợp lý, giàu đạm, đường, chất béo… ít chất xơ, vitamin, chất khoáng… cũng là nguyên nhân gây ra các bệnh về đường tiêu hoá cho trẻ. Trẻ sẽ biếng ăn, không hấp thu được các chất dinh dưỡng, dễ gây suy dinh dưỡng, ảnh hưởng mạnh mẽ đến quá trình phát triển của cơ thể.

2. Triệu chứng:

           Táo bón và/hoặc tiêu chảy, là những biểu hiện thường gặp ở trẻ khi bị rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, có thể gặp một số triệu chứng khác như trướng bụng, đầy hơi, khó tiêu, nôn trớ, phân sống, trẻ lười ăn hoặc kém hấp thu,… Nếu để tình trạng này kéo dài trẻ sẽ bị suy dinh dưỡng, khi đó càng dễ bị rối loạn tiêu hoá hơn, tình trạng suy dinh dưỡng sẽ ngày càng trầm trọng, cứ thế gây nên một vòng lẩn quẩn không thể thoát ra được.

3. Rối loạn tiêu hóa, tại sao luôn tái phát?

           – Trẻ chịu một chế độ ăn uống không hợp lý, giàu đạm, đường, chất béo… ít chất xơ, vitamin, chất khoáng… từ đó gây ra các bệnh về đường tiêu hoá cho trẻ.

           – Khi trẻ bị RLTT thì lại áp dụng các biện pháp khắc phục  không đúng cách. Chưa giải quyết tận gốc chứng bệnh nên trẻ vừa mới hết đã bị tái diễn trở lại, có ăn gì cơ thể cũng không hấp thu tốt được.

           – RLTH làm trẻ mệt mỏi, lười vận động, thức ăn hơn khó tiêu hóa hơn, làm cơ thể hấp thu ít hơn. RLTH còn gây rối loạn cả vị giác nếu trẻ đã dùng qua thuốc kháng sinh, làm trẻ biếng ăn, ăn ít lại, làm cơ thể không đủ dưỡng chất, dẫn đến suy dinh dưỡng.

           Khi tình trạng rối loạn tiêu hóa tiếp diễn hết ngày này qua ngày khác, không bao lâu trẻ sẽ bị suy sụp, rất khó trở lại trạng thái mạnh khỏe lúc đầu.

4. Ba tác động giải quyết tận gốc:

Để giải quyết tận gốc chứng RLTH ở trẻ cần đến một giải pháp với 3 tác động cùng lúc:

           – Loại trừ chứng rối loạn tiêu hóa: Bằng cách bổ sung ngay cho trẻ hàng triệu men vi sinh có ích để ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.

           – Khôi phục vị giác của trẻ: Kẽm và acid folic, là khoáng chất cần thiết mà cơ thể không tự sản xuất được, sẽ kích thích vị giác của trẻ, có được cảm giác THÈM ĂN, ăn ngon miệng hơn.

           – Gia tăng khả năng hấp thu: Cung cấp các vitamin và acid amin thiết yếu, tạo nên môi trường đường ruột thuận lợi, giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt, giúp cơ thể hấp thu tối đa dưỡng chất.

           Hiện nay trên thị trường có một chế phẩm men vi sinh tổng hợp Bio-acimin với 3 tác động vượt trội: Bổ sung hàng triệu men vi sinh với 3 chủng vi khuẩn có ích giúp trẻ ngăn ngừa và khắc phục các triệu chứng trướng bụng, đầy hơi, tiêu chảy, phân sống, táo bón, …

           Cung cấp Kẽm và acid folic có khả năng khôi phục vị giác, giúp bé ăn uống ngon miệng. Đồng thời còn hỗ trợ các nhóm vitamin B (B1, B2, B5, B6, B9…), các acid amin, giúp cơ thể bé hấp thu được tối đa dưỡng chất.

5.  Vai trò của hệ vi sinh với tiêu hóa của trẻ:

           Hệ vi sinh đóng một vai trò rất quan trọng ở đường tiêu hóa, đặc biệt là ở đại tràng. Ở đại tràng có khoảng 400 – 500 loại vi khuẩn có ích khác nhau, ngoài việc tham gia vào khâu cuối cùng của quá trình tiêu hóa còn đảm nhiệm chức năng bảo vệ đại tràng. Các vi khuẩn này có nhiệm vụ biến đổi chất xơ thực phẩm, thức ăn chưa tiêu hóa hết ở ruột non thành acid lactic, acetic, butyric, hàng loạt vitamin, axit amin, men, hocmon và các chất dinh duỡng quan trọng khác. Đồng thời sinh ra các khí như NH3, CO2, H2S… Quá trình biến đổi đó gọi chung là quá trình lên men, mà nhờ nó, thức ăn được tiêu hóa hoàn toàn. Trong môi truờng hoạt động của đại tràng, các vi khuẩn có ích có khả năng lấn áp, đè bẹp và tiêu diệt rất nhiều loại vi khuẩn gây bệnh.

6. Hậu quả của tình trạng rối loạn tiêu hóa:

           WHO nhận định, có khoảng 500 triệu trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn thế giới bị suy dinh dưỡng, rối loạn tiêu hóa được xem là nguyên nhân trực tiếp, hoặc gián tiếp chiếm đến 30%.

           Khi tình trạng RLTH tiếp diễn kéo dài, chẳng bao lâu sức khỏe của trẻ sẽ bị suy sụp, rất khó trở lại trạng thái mạnh khỏe lúc ban đầu. Ngoài ra, khi trẻ đã bị suy dinh dưỡng sẽ lại càng dễ bị rối loạn tiêu hóa hơn, trẻ càng biếng ăn hơn, từ đó tình trạng suy dinh dưỡng sẽ trầm trọng, cứ thế gây nên một vòng luẩn quẩn khó có thể giải quyết tận gốc.

           Theo kết quả khảo sát về tình hình dinh dưỡng ở trẻ em gần đây cho thấy, có tới 80% trẻ em Việt Nam có biểu hiện biếng ăn, còi cọc, suy dinh dưỡng là do chứng rối loạn tiêu hóa gây ra.

7. Rối loạn tiêu hóa ở trẻ em có thể phòng tránh được:

           Các rối loạn tiêu hóa ở bé như đầy hơi, táo bón, tiêu chảy… không phải là điều trẻ nào cũng gặp như nhiều mẹ vẫn nghĩ. Các chứng này hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng dinh dưỡng phù hợp giúp nâng đỡ hệ tiêu hóa của trẻ.

           Vì vậy, bạn đừng đợi đến lúc xuất hiện các rối loạn mới giải quyết mà nên xây dựng hệ tiêu hóa cho trẻ khỏe mạnh ngay từ đầu làm nền tảng vững chắc cho sự phát triển về sau. Dưới đây là 4 cách đơn giản sẽ giúp bạn nâng đỡ hệ tiêu hóa cho con:

* Tránh cho bé ăn thực phẩm khó tiêu và có thể gây dị ứng

           Hệ tiêu hóa của bé còn non yếu nên bạn cần tránh để trẻ ăn/uống những thực phẩm khó tiêu hóa và có khả năng gây dị ứng. Khi cho con ăn món mới, cũng nên bắt đầu từ lượng thật ít, sau đó mới tăng dần và chỉ đổi món sau khi bé đã quen. Cho bé ăn quá sớm các loại hải sản, thực phẩm nguyên hạt, nhiều đạm, tinh bột… sẽ không giúp bé cứng cáp mà ngược lại làm hệ tiêu hóa bị “quá tải” và dẫn đến rối loạn.

* Chọn dinh dưỡng dễ hấp thu

           Đạm đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển và tăng trưởng của trẻ. Tuy nhiên trong đạm sữa bò có hàm lượng casein cao (80%) và beta-lactoglobulin (10%) nên cần nhiều thời gian để dạ dày tiêu hóa. Vì vậy, casein dễ bị ứ đọng lại gây áp lực cho hệ tiêu hóa vốn còn rất non yếu. Đó là lý do tại sao bạn nên chọn các loại sữa có chứa đạm Whey giàu Alpha-lactalbumin, dễ tiêu hóa hấp thu hơn casein. Bên cạnh đó có thể cải thiện chỉ số a-xít amin tryptophan giúp bé ngủ ngon, giúp phát triển não bộ cho bé. Đây là cách giảm gánh nặng chuyển hóa đạm cho cơ quan tiêu hóa, giúp bé hấp thu tốt hơn và đảm bảo cho sự phát triển toàn diện.

* Bổ sung hệ vi khuẩn có lợi:

           Bình thường trong đường ruột sẽ tồn tại hai loại vi khuẩn: lợi và hại khuẩn. Sở dĩ các vi khuẩn có hại không gây ảnh hưởng gì cho bé do chúng bị các lợi khuẩn “kìm hãm” hoạt động. Tuy nhiên, nếu vì một lý do nào đó làm mất đi sự cân bằng giữa chúng, khiến hại khuẩn áp đảo thì bé dễ gặp các vấn đề về tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, đi ngoài phân sống….

           Để tình trạng này không xảy ra, hãy đảm bảo sự cân bằng của hệ vi khuẩn đường ruột cho trẻ bằng cách bổ sung thêm hệ lợi khuẩn Probiotic và thức ăn của chúng là chất xơ hòa tan FOS (hay còn gọi là Prebiotic). Những vi khuẩn lành mạnh đó có thể được tìm thấy trong một số loại sữa công thức được bổ sung hệ khuẩn này có ghi rõ trên bao bì.

* Chọn và chế biến thực phẩm phù hợp với hệ tiêu hóa của bé:

           Thực phẩm bị nhiễm khuẩn, khó tiêu hóa hay chế biến không đúng cách đều rất dễ làm trẻ bị rối loạn… Vì vậy, bên cạnh việc chọn dưỡng chất dễ hấp thu, bổ sung thêm hệ lợi khuẩn, bạn cũng nên hết sức lưu ý đến vấn đề vệ sinh khi chế biến thức ăn cho bé. Cần chọn nguyên liệu sạch, tươi và chế biến ngay. Cho bé ăn dứt điểm, hạn chế tình trạng hâm nhiều lần.

           Đặc biệt, bạn nên chú ý chọn các loại sữa có công thức phù hợp với hệ tiêu hóa non yếu của bé, đồng thời bổ sung đầy đủ dưỡng chất giúp trẻ phát triển hoàn thiện và khỏe mạnh.

8. Chế độ ăn cho trẻ mắc bệnh nấm đường tiêu hóa:

8.1 Thực phẩm nên dùng:

           – Cho trẻ uống loại sữa phù hợp. Trẻ ăn sữa bò tiêu chảy tăng lên thì thay bằng sữa tương 10% hoặc sữa không có lactoza như (Isomil, olac) hoặc cho ăn sữa chua làm từ sữa pha giống như các bữa sữa nước của trẻ. Có thể cho thêm pho mát và sữa chua Khi trẻ bớt tiêu chảy quay dần về chế độ sữa bình thường.

           – Uống thêm nước.

           – Cho trẻ ăn thêm nhiều lần và từng ít một các thức ăn giàu chất dinh dưỡng như thịt nạc, cá, trứng, sữa… và cho thêm một ít dầu, để tăng thêm năng lượng của khẩu phần. Có thể ăn cháo cà rốt, thịt nạc thêm một chút dầu ăn.

           – Nên sử dụng các sản phẩm chứa chất béo không bão hòa dạng đơn thể (chẳng hạn như dầu ô liu) hoặc chất béo không bão hòa dạng đa thể (như dầu hạt hướng dương).

           Cho trẻ ăn thêm quả chín hoặc nước quả như: Chuối, hồng xiêm… để tăng thêm lượng Kali, bê tacaroten, Vitamin C…

           Nên ăn nhiều các loại rau có màu lá xanh đậm như cải xoăn, và các loại đồ ăn mà giúp tăng lượng kiềm như tảo..

           Thức ăn cần mềm, nấu kỹ, cho ăn ngay sau khi nấu để đảm bảo vệ sinh giảm nguy cơ bội nhiễm, nếu phải cho trẻ ăn những thức ăn đã nấu sẵn thì cần phải đun lại trước khi cho ăn.

           Số lượng thức ăn: Cần khuyến khích trẻ ăn càng nhiều càng tốt, trẻ nhỏ cho ăn 6 lần/ngày hoặc nhiều hơn.

8.2 Thực phẩm cần tránh:

           Chất béo: Những loại thực phẩm nhiều chất béo có thể khiến ruột co thắt nhiều hơn bình thường.  Tránh dùng hoặc ăn chất béo bão hòa có nguồn gốc động vật. Tránh thịt chế biến (chẳng hạn như xúc xích, pa tê), các loại quà vặt nhiều chất béo (bánh quy, thực phẩm dạng hạt) và mayonnaise.

           Đường và đường thay thế: Fructose, thành phần tạo ra đường, khó tiêu hóa hơn ở bệnh nhân bệnh đường ruột. Táo bón, tiêu chảy và đầy hơi đều do sự hiện diện của đường trong chế độ ăn gây ra. Những loại thực phẩm cần tránh gồm mứt, si rô, bánh kẹo và nước giải khát công nghiệp…

           Tránh dùng các loại thực phẩm có nhiều xơ hoặc ít chất dinh dưỡng như: Các loại rau thô (măng, rau cần), tinh bột nguyên hạt (ngô, đỗ) khó tiêu hóa.

           Trái cây nhiều a xít: Chanh, cam, quýt, và các loại trái cây khác chứa nhiều a-xít có thể gây ra hoặc làm gia tăng các triệu chứng của rối loạn tiêu hó