Ung thư tuyến tiền liệt

 1.   Định nghĩa:

– Còn có tên gọi là ung thư tiền liệt tuyến, ung thư phát triển trong tuyến tiền liệt là một tuyến trong hệ sinh dục của nam.

– Tuy phát triển chậm nhưng ung thư có thể di căn sang các bộ phận khác của cơ thể như xương và các hạch bạch huyết.

– Người bệnh có cảm giác đau đớn và khó khăn mỗi khi đi tiểu, quan hệ tình dục gặp nhiều vấn đề, chức năng cương dương bị rối loạn… Bệnh càng ở giai đoạn muộn các triệu chứng càng rõ ràng.

 2.   Nguyên nhân:

 Hiện nay vẫn chưa xác định nguyên nhân cụ thể nào gây bệnh nhưng các yếu tố nguy cơ chính vẫn là vấn đề tuổi tác, tiền sử gia đình có người mắc bệnh…

– Độ tuổi: chủ yếu xuất hiện ở nam giới trên 55 tuổi. Độ tuổi trung bình khi chẩn đoán bệnh là 70 tuổi.

– Tiền sử gia đình: Trong gia đình có người bị mắc ung thư tuyến tiền liệt thì khả năng mắc bệnh của thành viên đó cao hơn những người khác.

– Chủng tộc. Loại ung thư này ở những nam giới người Mỹ gốc Phi thường gặp hơn so với người da tráng. Bệnh ít gặp hơn ở những nam giới gốc da đỏ và người châu Á.

– Yếu tố dinh dưỡng: Chế độ ăn chứa nhiều mỡ động vật cao có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư tuyến tiền liệt, trong khi đó chế độ ăn nhiều rau xanh có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư này.

 3.   Phân loại bệnh:

– Kích thước của khối u

– Số lượng hạch bạch huyết có liên quan

– Sự hiện diện của bất kỳ di căn nào khác

 4.   Triệu chứng:

a. Lâm sàng:

– Giai đoạn I:

Hầu như không có triệu chứng. Nó chỉ được phát hiện khi chuẩn đoán có PSA cao trong một lần khám bệnh định kỳ. Các triệu chứng bao gồm đi tiểu thường xuyên, đi tiểu đêm, khó tiểu hoặc tiểu ngắt quãng, tiểu ra máu, đau mỗi khi tiểu.

– Giai đoạn II:

Ung thư đã không lan ra ngoài tuyến tiền liệt, nhưng các tế bào thường bất thường hơn và có thể có xu hướng phát triển nhanh hơn. Nó không lây lan đến các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan xa. Khối u lớn hơn giai đoạn I và có thể khám thấy qua thăm trực tràng. Thường phát hiện qua sinh thiết khi bạn tăng PSA.

– Giai đoạn III:

Ung thư xâm lấn các mô xung quanh. Ung thư đã lan rộng ra ngoài các lớp ngoài của tuyến tiền liệt vào các mô lân cận. Nó cũng có thể lây lan sang các túi tinh.

– Giai đoạn IV:

Ung thư đã lan đến hạch bạch huyết hoặc các bộ phận khác như bàng quang, trực tràng, hoặc cơ quan xa như xương, gan, phổi.

b. Cận lâm sàng:

– Chụp cắt lớp điện toán (CT) để đánh giá lan truyền trong khung xương chậu,

– Sử dụng kỹ thuật ảnh nhận phóng xạ (scintigraphy) xương để tìm các di căn đến xương

– Chụp cộng hưởng từ xoắn ốc nội trực tràng (endorectal coil MRI) để xem xét cẩn thận các nang tuyến tiền liệt và túi tinh.

– Sinh thiết tuyến tiền liệt

 5.   Điều trị:

– Phẫu thuật: Để cắt bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt và các mô xung quanh.Sử dụng biện pháp này khi ung thư vẫn còn khu trú bên trong tuyến tiền liệt chưa lan ra ngoài, khi đó bệnh còn ở giai đoạn I và II. Có thể sử dụng mổ hở hoặc mổ nội soi tùy vào tình trạng của từng bệnh nhân.

– Xạ trị ngoài: Là phương pháp điều trị sử dụng tia bức xạ năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư. Ưu điểm của phương pháp này là hiệu quả và có thể chỉ định cho mọi giai đoạn bệnh khi cần thiết.

– Nội tiết tố liệu pháp: Là triệt tiêu các nội tiết tố nam (các Androgen, trong đó chủ yếu là Testosterone). Khi không còn các nội tiết tố nam, bệnh sẽ thoái triển. Có 2 phương pháp điều trị nội tiết :

 + Triệt tiêu nội tiết tố nam bằng phẫu thuật cắt tinh hoàn. Phẫu thuật được sử dụng nhiều nhất hiện nay là cắt tinh hoàn trong vỏ bao, vừa đạt hiệu quả điều trị vừa thẩm mỹ.

 + Triệt tiêu nội tiết tố nam bằng điều trị nội khoa. Khi đó bệnh nhân sẽ được dùng thuốc để triệt tiêu nội tiết tố nam. Phương pháp được chỉ định khi bệnh nhân từ chối phẫu thuật hoặc khi bệnh nhân có chống chỉ định phẫu thuật.

– Hóa trị: Phương pháp này ít khi được áp dụng và chỉ được chỉ định cho những trường hợp điều trị nội tiết thất bại.

– Chỉ định điều trị theo giai đoạn:

Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định điều trị của bác sĩ cho bệnh nhân bao gồm:

 + Tuổi: Nếu bệnh nhân càng lớn tuổi thì phương pháp điều trị càng được lựa chọn để ít xâm lấn, đặc biệt là lưu ý đến tuổi thọ của dân số khi dự đoán thời gian sống thêm của bệnh nhân.

 + Tình trạng sức khỏe và bệnh lý kèm theo: Nếu người bệnh có sức khỏe yếu hoặc kèm theo nhiều bệnh lý thì không nên lựa chọn các phương pháp điều trị xâm lấn.

 + Điểm số Gleason : giúp dự đoán sự tiến triển và khuynh hướng di căn của bệnh.

 + Giai đoạn bệnh : bệnh được phát hiện ở giai đoạn càng muộn thì điều trị càng phức tạp, càng tốn kém, thời gian điều trị càng kéo dài và kém hiệu quả.

– Ngoài ra, sự phối hợp các yếu tố PSA, Gleason và giai đoạn giúp các bác sĩ phân loại được các nhóm bệnh nhân theo nguy cơ tái phát và di căn :

 + Nguy cơ rất thấp và nguy cơ thấp

 + Nguy cơ trung gian

 + Nguy cơ cao

 + Nguy cơ rất cao

 + Bệnh đã di căn

Dựa vào đó bác sĩ chỉ định phương pháp điều trị. Một số chỉ định điều trị thường gặp:

– Giai đoạn I và II : Có thể điều trị hoặc bằng phẫu thuật đơn thuần, hoặc bằng xạ trị đơn thuần. 2 phương pháp trên có thể khỏi bệnh tương đương.

– Giai đoạn III : Kết hợp nội tiết tố liệu pháp và xạ trị là chỉ định được chọn lựa đầu tiên. Phẫu thuật được cân nhắc và chọn lựa trong một vài tình huống chọn lọc.

– Giai đoạn IV : Nội tiết tố liệu pháp là chọn lựa đầu tiên. Xạ trị có thể được chỉ định để giải quyết các tắc nghẽn đường tiểu hay các chèn ép vùng chậu. Đối với các di căn xương, xạ trị được chỉ định để giảm đau, đôi khi phẫu thuật kết hợp xương được chỉ định để giải quyết các tình huống có nguy cơ gãy xương bệnh lý, có nguy cơ chèn ép tủy sống.

 6.   Phòng tránh:

– Tập thể dục và vận động vài giờ mỗi tuần có thể phòng tránh béo phì và giúp cơ thể ngăn ngừa bệnh tât

– “Yêu” đều đặn để giúp giảm nguy cơ bị ung thư tuyến tiền liệt

– Duy trì khám sức khỏe hàng năm và không được bỏ sót xét nghiệm PSA để kiểm tra tình trạng sức khỏe hiện tại và có thể phát hiện ra bệnh ở những giai đoạn sớm.

– Tìm hiểu tiền sử gia đình.

– Một số chế phẩm bổ sung, như selen, có thể làm giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt. Trước khi dùng bất kỳ chế phẩm bổ sung hay phác đồ thuốc, phải hỏi ý kiến bác sĩ.

Ngoài ra, một số thực phẩm có tác dụng phòng ngừa hiệu quả chứng bệnh này như rượu vang đỏ, trà xanh hoặc đậu nành. Trong rượu vang đỏ có chứa chất chống oxy hóa resvaratrol cao có khả năng ức chế sự tăng trưởng của tế bào ung thư tuyến tiền liệt. Nhưng nam giới chỉ nên uống một hai ly rượu vang mỗi ngày.