1. Nguyên nhân:

            Chưa rõ nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh, mặc dù các yếu tố di truyền có vai trò. Những người mang gen HLA-B27 đặc biệt tăng rõ rệt nguy cơ bị bệnh.

            Các yếu tố khác: Chấn thương, điều kiện vệ sinh kém, yếu tố nhiễm khuẩn… có thể đóng vai trò nhất định làm cho bệnh xuất hiện.

2. Triệu chứng lâm sàng:

2.1 Khởi phát:

            – Tuổi bắt đầu mắc bệnh: Ở nước ta gần 90% mắc bệnh trước tuổi 30, gần 60% mắc bệnh trước 20 tuổi.

            – Cách bắt đầu: 70% bắt đầu từ từ, 30% bắt đầu đột ngột.

            – Dấu hiệu ban đầu: Ở nước ta thường là viêm các khớp ở chi dưới và đau cột sống thắt lưng, 26% viêm một khớp háng, 20% viêm khớp gối và 20% đau hạn chế vận động cột sống. Những biểu hiện này thường kéo dài dai dẳng nhiều tháng, đau tăng về đêm và gần sáng, điều trị thông thường không bởt, người gầy sút, mệt mỏi, sốt nhẹ.

2.2 Toàn phát:

2.2.1 Khớp ở chi:

            – Khớp háng: Bắt đầu một bên, sau sang cả hai bên. Đau nhiều ở vùng bẹn, sau mông, hạn chế vận động, ngồi xổm khó, đi đứng đau nhiều. Các cơ đùi teo nhanh chóng.

            – Khớp gối: Bao giờ cũng hai bên, sưng nhiều có thể có nước, cơ cẳng chân teo nhanh, vận động hạn chế, có khi không đi được.

            – Khớp cổ chân: Sưng đau rõ rệt, thường cả hai bên, hạn chế vận động, có thể khỏi không để lại di chứng.

            – Khớp vai: Viêm khớp vai, đau, hạn chế vận động và teo các cơ cánh tay, thường khỏi không để lại di chứng.

            – Các khớp khác: Hiếm gặp hơn như khuỷu, ức đòn, cổ tay, hầu như không bao giờ thấy tổn thương cac khớp nhỏ bàn ngón tay.

2.2.2 Cột sống: Tổn thương cột sống thường xuất hiện muộn hơn.

            – Cột sống thắt lưng: Đau liên tục và âm ỉ, đau lan xuống vùng môn và mặt sau đùi. Vận động hạn chế rõ rệt. Khối cơ cạnh cột sống teo nhanh và teo nhiều.

            – Cột sống lưng: Đau âm ỉ, đau tăng khi thở mạnh, hạn chế hô hấp, cơ cạnh cột sống teo.

            – Cột sống cổ: Đau và cảm thấy khó vận động, muốn quay đầu về một phía thường phải quay cả người.

2.2.3 Khớp cùng chậu: Là dấu hiệu sớm và đặc hiệu của bệnh viêm cột sống dính khớp. Đau vùng giữa hai mông lan xuống đùi, teo cơ mông hai bên.

2.2.4 Những biểu hiện toàn thân và ngoài khớp:

            – Sốt và gầy sút: Sốt nhẹ trong đợt tiến triển, gầy sút nhiều do teo cơ nhanh chóng.

            – Mắt: Viêm mống mắt, viêm mống mắt thể mi.

            – Tim: Rối loạn dẫn truyền, hở van động mạch chủ.

            – Các biểu hiện khác:

                        + Rất ít thấy: Xơ teo da, thoát vị bẹn hoặc rốn, chèn ép rễ thần kinh, tủy, xơ phổi.

3. Xét nghiệm và XQ:

            – Chụp X quang và các xét nghiệm hình ảnh khác như CT hoặc chụp cộng hưởng từ để phát hiện những thay đổi ở xương và khớp.

            – Xét nghiệm máu để kiểm tra các dấu hiệu của viêm như xét nghiệm tốc độ máu lắng, công thức máu, sợi huyết tăng, điện di protein, xét nghiệm máu tìm gen HLA-B27.

4. Điều trị 

4.1 Thuốc:

            – Thuốc chống viêm non-steroid như naproxen, indomethacin, Brufen…có thể làm giảm viêm, giảm đau và giảm cứng khớp.

            – Thuốc chống thấp như sulfasalazine hoặc methotrexate giúp hạn chế mức độ tổn thương khớp.

            – Corticosteroid như prednisone có thể làm giảm viêm và giảm tổn thương khớp trong những trường hợp nặng. Thuốc thường được dùng đường uống trong thời gian ngắn nhất có thể để giảm tác dụng phụ. Đôi khi thuốc được tiêm trực tiếp vào khớp.

            – Chất ức chế yếu tố hoại tử khổi u có tác dụng ngăn cản một loại protein gây viêm, giúp làm giảm đau, cứng và sưng nề khớp. Các thuốc như adalimumab, etanercept và infliximab (Remicade) có thể làm giảm viêm, giảm đau và cứng khớp.

4.2 Các phương pháp khác:

– Dùng quang tuyến X chiếu vào cột sống và các khớp viêm.

– Dùng đồng vị phóng xạ.

4.3 Vật lý trị liệu:

– Các biện pháp chống dính khớp, chống tư thế xấu:

            + Khi bệnh đang tiến triển đau nhiều, nên để ở tư thế cơ năng: Nằm ngửa trên nền cứng, đầu gối thấp, chân duỗi thẳng hơi dạng. Tuy nhiên chỉ để trong một thời gian ngắn, khi đã qua giai đoạn cấp thì phải cho vận động ngay.

            + Tập vận động càng sớm càng tốt, vận động ở mọi tư thế và mọi thời gian.

– Các phương pháp phục hồi chức năng vận động:

            + Điều trị bằng nhiệt chống hiện tượng co cơ.

             + Dùng nước (bể bơi), nước khoáng: Bệnh nhân tập luyện, nhất là tập bơi mang lại nhiều kết quả.

            + Xoa bóp, kéo liên tục, thể dục trị liệu.

4.4 Ngoại khoa: Được chỉ định để phục hồi chức năng vận động khi có dính khớp với tư thế xấu.

            – Cắt xương hoặc ghép xương để chỉnh lại trục của cột sống, của chi.

            – Ghép khớp giả bằng chất dẻo hoặc kim loại: Ghép khớp háng, khớp gối.

5. Phòng bệnh:

            Do các yếu tố di truyền đóng vai trò gây ra bệnh, nên gần như không thể làm được gì để phòng ngừa. Tuy nhiên phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm tàn phế.

6. Hỏi đáp:

Câu hỏi: Em bị viêm cột sống dính khớp, bây giờ ban đêm còn nhức mỏi lưng và tức ngực?

            Em bị chẩn đoán viêm cột sống dính khớp và viêm khớp cùng chậu. Đi khám bác sĩ có kê đơn uống, em đã uống trong vòng 1 tháng nhưng giờ vẫn rất là nhức mỏi xương sống lúc về đêm, hít thở sâu thấy tức ngực như có cái gì chèn vào tim. 

Trả lời:

            Viêm cột sống dính khớp (VCSDK) là bệnh có biểu hiện viêm mạn tính ở cột sống và các khớp, chủ yếu là viêm khớp cùng-chậu và cột sống, dẫn đến hạn chế cử động cột sống. Các triệu chứng viêm khớp cùng – chậu, viêm cột sống thắt lưng xuất hiện muộn sau nhiều tháng.

            Bệnh nếu không được phát hiện và điều trị sớm sẽ tiến triển nặng dần, dẫn đến dính và biến dạng toàn bộ cột sống và hai khớp háng, khiến người bệnh bị tàn phế, liệt 2 chân do chèn ép tủy và rễ thần kinh, không đi lại được.

            VCSDK thường được chẩn đoán muộn, khoảng 50% tổng số bệnh nhân được chẩn đoán sau 5-10 năm kể từ khi khởi phát bệnh. Sau 10 năm kể từ khi khởi phát có khoảng 27% số bệnh nhân bị tàn phế.

            VCSDK thường khởi phát từ từ, các biểu hiện lâm sàng đa dạng, thường nhẹ và thoáng qua làm bệnh nhân ít chú ý. Lúc đầu bệnh nhân có một số biểu hiện như đau cứng nhẹ vùng cột sống thắt lưng, đau vùng hông và mông, người mệt mỏi, xanh xao, gầy, sốt nhẹ.

            Biểu hiện nặng hơn là đau cột sống, cứng các cơ ở cổ, teo cơ đùi, tổn thương ngoài khớp như viêm mống mắt, tim có rối loạn dẫn truyền, hở động mạch chủ nhẹ, xơ hóa phổi. Ở giai đoạn muộn. Giai đoạn muộn có teo khối cơ chung thắt lưng.

            Giai đoạn muộn hơn có biểu hiện hạn chế độ giãn cột sống thắt lưng. Mất đường cong sinh lý, kết hợp teo khối cơ chung thắt lưng hai bên làm cho thắt lưng thẳng và phẳng.

            Điều trị bằng thuốc kháng viêm không steroid và cần phải kết hợp tập vật lý trị liệu, các bài tập tác động lên cột sống và khớp háng. Nên hạn chế cử động cột sống thắt lưng ở các động tác cúi, ưỡn, nghiêng và xoay.

            Trường hợp của em chỉ có uống thuốc, không tập gì cả thì không hết đau được. Em lại bị tức ngực thì nên đi khám lại để bác sĩ kiểm tra và hướng dẫn điều trị nhé.